Bài viết được quan tâm
Điểm khác nhau cơ bản giữa hai thầy trò đã rõ: cối xay là những tên khống lồ và cối xay chỉ là cối xay. Cách nhận thức của Sancho thì khỏi phải bàn: quả là chỉ có những chiếc cối xay gió thật sự. Cái thế giới này như thế thì sẽ vận hành như thế. Đây là thái độ chấp nhận thực tại theo nguyên tắc tổn tại của nó. Trong khi đó, nhận thức của Don Quyxote lại được dặt trong cái nhìn nghịch hoá: Nguyên tắc tồn tại của thế giới ấy có vấn đề, như cách Hamlel nhận ra Đan Mạch là chốn ngục tù ghê tởm song mọi người sống trong thế giới ấy đâu có ý thức được như Hamlet. Nói cách khác, Sancho thấy cuộc sống đâu có gì đáng bàn (việc ra di phiêu lưu của bác cũng chỉ nhằm để “thỏa mãn cái dạ dày” mà thôi). Trong khi đó, thì ngay từ khi nhìn thấy cối xay gió, chàng hiệp sĩ đã xác định: Đây là một cuộc chiến đấu chính đáng, và quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất là phụng sự Chúa đấy.
Lớp nghĩa thứ hai đã lộ rõ: cối xay – khổng lồ – giống xấu xa. Don Quyxote đánh nhau với cối xay vì đấy là hiện thân của giống xấu xa. Mục đích của chàng hiệp sĩ vô cùng cao cả: “quét sạch cái giống xấu xa này khỏi mặt đất”. Hạt nhân hợp lí trong mục đích này thường xuyên đối thoại với hành động điên rồ của chàng hiệp sĩ. Người đọc cười ngặt nghẽo trước lối nói, cử chỉ, hành động của chàng, song không thể không thừa nhận điểm sáng nhân văn trong các hành động đó.
Như thế, giá trị từ hành động của Don Quyxote là giá trị cảnh tỉnh. Hành động đó giúp cho người đọc hiểu ra được tính vấn đề trong sự bình lặng của xã hội. Milan Kundera – nhà văn kiêm phê bình gia nổi tiếng của thế kỉ hai mươi – nồng nhiệt ca ngợi Cervantes ở điểm này: “Khi Don Quyxote bước vào thế giới, cái thế giới ấy hoá thành bí ẩn trước mắt chàng. Đấy là di sản từ cuốn tiểu thuyết châu Ấu dÂu tiên dối với toàn bộ lịch sử tiếu thuyết sau này. Cervantes dạy độc giả nhận thức được tính vấn đề của thế giới xung quanh”.
Trận chiến của Don Quyxote sắp nổ ra. Đây là trận chiến quyết liệt vì chàng đơn thương độc mã. Sancho đã rụt cổ vì (theo lời Don Quyxote) sợ hãi mà thực chất (vẫn là lời Don Quyxote) là “Chẳng thạo gì về những chuyện phiêu lưu”. Như thế, vấn đề ở đây là nhìn thấy và hiểu (thạo). Sancho không nhìn thấy khổng lồ và cũng không hiểu bản chất của chúng. Vậy nên ông chủ can đảm, hào phóng của bác không khiến bác cùng xung trận: “Nếu anh sợ thì hãy lánh ra xa mà cáu kinh trong lúc ta sẽ đương đầu với chúng trong một cuộc giao tranh điên cuồng và không cân sức”.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: thần
thoại hi lạp, van hoc phuong
tay
