Bài viết được quan tâm
Thần thoại Hi Lạp dạy cho con người biết tin vào bản thân, biết tin vào cộng đồng. Thần thoại chỉ ra cho con người tính chất biện chứng của sự phát triển của thế giới, của xã hội. Cuộc dời là buồn đau và hạnh phúc, ở đó con người không ngừng vươn lên dc chiến thắng những bất hạnh dế tìm lại hạnh phúc cuộc đời. Với hình ảnh “chói chân Achilles”, thần thoại Hi Lạp cho thấy trong cuộc dời ai cũng có yếu điểm của riêng mình; các cộng đồng, các dân tộc hay các quốc gia, các thời đại dều có chỗ yếu kém, dều có gót chân Achilles của nó. Vấn dề là phái bảo vệ hay khắc phục “gót chân” ấy mà thôi. Số mệnh con người cũng là một vấn đề mà thần thoại Hi Lạp quan tâm lí giải.
Theo họ, số mệnh của con người nằm trong tay bạ bà già có tên là Moirae điều khiển. Họ vừa già nua, vừa xấu xí, vừa đãng trí nói trước quên sau, lại không chồng không con. Tại sao lại quan niệm như vậy? Cách quan niệm mang màu sắc hài hước này cho phép giải thích cuộc đời dài ngắn không đều của con người, cách giải thích khả dĩ mang lại những niềm an ủi, động viên. Con người trong cuộc chiến chống lại số mệnh, khao khát sự bất tử, cho nên đã sáng tạo ra thần y Esclépios người chữa khỏi mọi bệnh tật cho con người. Thế là trần gian đông lên còn thế giới của thần Hades vắng đi. Điều đó không chấp nhận được, bởi lẽ ông ta đã làm mất cân bằng sinh thái và Zeus phải tiêu diệt vị thần y đó.
Ước mơ, khát vọng lãng mạn chắp cánh cho trí tưởng tưởng bay bổng và trí tưởng tượng này đã làm cho cuộc sống muôn phần đẹp hơn. Thần thoại Hi Lạp tạo ra cái đẹp, dạy cho con người hướng về cái đẹp. Cái dẹp dối với người Hi Lạp là trên hết, cái đẹp vượt lên trên sự quyến rũ của giàu sang, vàng bạc, vượt lên trên quyền uy, bạo lực. Cái đẹp mà thần thoại Hi Lạp tạo ra là mục tiêu mà con người cổ xưa hướng tới. Cái dẹp đó mang nặng giá trị nhân văn, nó được đặt trong quan hệ với con người và được thẩm xét bởi con người. Cái đẹp là cái có ích, là cái phục vụ và tôn vinh con người.
Ước mơ, khát vọng lãng mạn chắp cánh cho trí tưởng tưởng bay bổng và trí tưởng tượng này đã làm cho cuộc sống muôn phần đẹp hơn. Thần thoại Hi Lạp tạo ra cái đẹp, dạy cho con người hướng về cái đẹp. Cái dẹp dối với người Hi Lạp là trên hết, cái đẹp vượt lên trên sự quyến rũ của giàu sang, vàng bạc, vượt lên trên quyền uy, bạo lực. Cái đẹp mà thần thoại Hi Lạp tạo ra là mục tiêu mà con người cổ xưa hướng tới. Cái dẹp đó mang nặng giá trị nhân văn, nó được đặt trong quan hệ với con người và được thẩm xét bởi con người. Cái đẹp là cái có ích, là cái phục vụ và tôn vinh con người.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: than
thoai hi lap, văn học phương
tây
Thần thoại và các anh hùng ghi nhận sự phân hoá trong xà hội thể hiện qua các cuộc chiến tranh giành quyền lực, qua các cuộc tàn sát nội bộ, qua các cuộc chiến tranh bộ lạc. Đây cũng là sự phân rã của các bộ lạc để tạo ra một đơn vị tổ chức xã hội lớn hơn. Loại thần thoại này cũng ghi lại các chiến công, các phẩm chất trí tuệ và lòng dũng cảm của con người cố đại hoá thân qua các anh hùng, trong cuộc đấu tranh chống lại kẻ thù hai chân và kẻ thù bốn chân trong buổi bình minh của lịch sử loài người.
Các loại thần thoại này đều sử dụng các yếu tố thần linh, sử dụng thế giới quan thần linh để giải thích tự nhiên và xã hội. Đó là một đặc điểm mà nền thần thoại nào cũng có. Bên dưới chiếc áo khoác thần thoại là hiện thực cuộc sống của con người Hi Lạp. Đây chính là các yếu tố duy vật trong bức tranh huyền thoại ấy. Nhận thức được sự phát triển biện chứng của tự nhiên, coi sự phát triển của thế giới di dần từ thấp đến cao, từ chỗ chưa hoàn thiện đến chỗ hoàn thiện dã khiến cho con người Hi Lạp củng cố phẩm chất và năng lực tư duy duy lí, củng cố niềm tin vào bản thân con người. Đặc biệt, trong cách giải thích về sự phát triển của các gia hệ thần, ngoài dấu vết của cuộc sống quán hôn, tạp hôn thì người Hi Lạp luôn chú ý tới các yếu tố mới, trẻ hơn trong khả năng tái tạo vũ trụ, và tạo sinh các gia hệ thần mới.
Cũng như mọi thần thoại khác, thần thoại Hi Lạp bao hàm các hạt nhân hiện thực mà nếu bóc cái vỏ thần thoại ra, ta sẽ nhận thấy hiện thực xã hội thời tiền sử từ việc chế tạo, sử dụng công cụ, đến săn bắt hái lượm, thuần dưỡng vật nuôi và trồng trọt sản xuất cho tới mức độ cao hơn là xuất hiện các ngành nghề thủ công, tức là xuất hiện sự phân công lao động xã hội. Hạt nhân hiện thực này bao giờ cũng gắn liền với khát vọng lãng mạn, với ước mơ tạo ra nhiều của cải hơn, mọi thứ tốt hơn, đẹp hơn để cho cuộc sống hạnh phúc hơn. Thần thoại ca ngợi cái thiện, cổ vũ và tuyên truyền cho đạo lí về công bằng xã hội. Thần thoại biểu dương những cái có ích cho con người, cho cộng đồng, ca ngợi các tình cảm tốt dẹp của con người. Thần thoại lên án cái xấu, phô phán những hành vi làm phương hại đến hạnh phúc cộng đồng, dến bản thân giá trị con người. Thần thoại Hi Lạp trớ thành tập bách khoa thư về đời sống Hi Lạp cố đại với những chứng cứ lịch sử hết sức xác thực.
Loại thần thoại này giúp con người nhận thức sâu hơn về bản thân họ. Cuộc đấu tranh với tự nhiên, với thú dữ để chinh phục tự nhiên, để đảm bảo đời sống con người gặp rất nhiều khó khăn. Trong cuộc chiến chống lại kẻ thù hai chân và bốn chân, các anh hùng xuất hiện như là cứu tinh của các bộ lạc, như là kết tinh của sức mạnh tinh thần và thể xác của cộng đồng. Trong cuộc đọ sức với Đất Trời, với thú dữ… ấy, vinh quang thường thuộc về con người.
Vì vậy, loại thần thoại này nhằm bất tử hoá các chiến công của con người, ở dây xuất hiện “con người sánh lựa thần linh ”, một thước đo mới dể do phẩm chất của con người… Nếu ở thần thoại về các gia hệ thần còn tồn tại các yếu tố không giải thích dược thì câu chuyện về các anh hùng thường mang màu sắc phiêu lưu. Các tình tiết được sử dụng có chọn lọc và đều tập trung thể hiện tính cách cá nhân, tập trung làm rõ đặc điểm nhân cách con người. Có thể kể dến các loại thần thoại kể về các anh hùng đã ảnh hướng nhiều dến văn học thành văn sau này là:
– Cuộc viễn chinh của người Argonos: bao gồm các truyền thuyết liên quan đến người anh hùng Jason và truyền thuyết Jason đi tìm bộ lông cừu vàng.
– Các anh hùng xứ Tlỉéhé: licn quan dến các anh hùng của xứ sở này với các truyền thuyết tiêu biểu như vụ bắt cóc nàng Europe; về người anh hùng Casmos.
– Truyện về (lòng họ Atrides: một dòng họ dặc biệt, nổi tiếng trong xứ sớ Hi Lạp với những thù oán sâu sắc, những cảnh nổi da nấu thịt, liên quan dến các nhân vật như Agamcmnon, Ménélas, Clilemnèstra…
– Thần thoại về Flerakles: người anh hùng nổi liếng của xứ sở Hi Lạp với mười hai chiến công mà qua đó phẩm chất trí tuệ và lòng dũng cảm vô song được đề cao.
– Thần thoại về Thesee: liên quan đến người anh hùng của xứ sở Athen. Tiêu biếu cho trí tuệ và sự dũng cảm và là người, theo truyền thuyết sẽ trở thành vua Athcn, nhà lập pháp dÂu tiên của đất nước Hi Lạp.
– Thần thoại về UHsses: ca ngợi người anh hùng trí xáo Unisses, nhân vật này sẽ còn xuất hiện trong sử thi Odyssee.
– Cuộc viễn chinh của người Argonos: bao gồm các truyền thuyết liên quan đến người anh hùng Jason và truyền thuyết Jason đi tìm bộ lông cừu vàng.
– Các anh hùng xứ Tlỉéhé: licn quan dến các anh hùng của xứ sở này với các truyền thuyết tiêu biểu như vụ bắt cóc nàng Europe; về người anh hùng Casmos.
– Truyện về (lòng họ Atrides: một dòng họ dặc biệt, nổi tiếng trong xứ sớ Hi Lạp với những thù oán sâu sắc, những cảnh nổi da nấu thịt, liên quan dến các nhân vật như Agamcmnon, Ménélas, Clilemnèstra…
– Thần thoại về Flerakles: người anh hùng nổi liếng của xứ sở Hi Lạp với mười hai chiến công mà qua đó phẩm chất trí tuệ và lòng dũng cảm vô song được đề cao.
– Thần thoại về Thesee: liên quan đến người anh hùng của xứ sở Athen. Tiêu biếu cho trí tuệ và sự dũng cảm và là người, theo truyền thuyết sẽ trở thành vua Athcn, nhà lập pháp dÂu tiên của đất nước Hi Lạp.
– Thần thoại về UHsses: ca ngợi người anh hùng trí xáo Unisses, nhân vật này sẽ còn xuất hiện trong sử thi Odyssee.
Thành bang (Etat-cité) là hình thức tổ chức xã hội quan trọng của người Hi Lạp. Loại thần thoại này là sự nhận thức của con người về vị trí của mình trong quan hệ với thế giới tự nhiên. Các chuyện thần thoại loại này giải thích nguồn gốc các thành bang, giải thích các phong tục tập quán, lễ nghi xã hội của mỗi đô thành. Nó tạo cho con người niềm tự hào, sự gắn bó với quê hương xứ sở nơi nó sinh ra. Nó cho thấy con người xuất hiện ở đây đã thuộc vào một giai đoạn phát triển cao hơn trước đó. Con người trong các thành bang thuộc một hình thức tổ chức xã hội cao hơn. Mỗi thành bang như vậy đều có một vị thần bảo trợ. VỊ thần bảo trợ càng có uy tín lớn thì vị trí của thành bang đó càng được tôn vinh. Từ đó, sự ngưỡng mộ, sự tôn kính đối với các vị thần bảo trợ thành bang cũng chính là tình cảm đối với quê hương đất nước. Nó tạo ra sự nhận thức về cộng đồng, về xã hội thành bang. Thần thoại về thành bang Athen (bây giờ là thủ đô của Hi Lạp) là một ví dụ. Đô thành này tôn thờ nữ thần Athena. Athena là nữ thần công lí, trí tuệ, nữ thần của chiến công và vinh quang, nữ thần của các nghề thủ công. Nữ thần này không do mẹ sinh ra mà sinh ra từ đÂu của Zeuz. Câu chuyện này mang niềm tự hào của ngưòi dân Athen nói riêng và của cả xứ sở Attic nói chung: họ có truyền thuyết nói về họ. Đó là “những người dội đất mà lên Như vậy, thần thoại về các thành bang còn góp phần lí giải nguồn gốc con người nơi các thành bang ấy.
Từ khóa tìm kiếm nhiều: than
thoai hi lap, tính sử thi là
gì
Gồm các truyện kể về quá trình ra dời và phát triển của bốn gia hệ thần. Đây là cách giải thích các hiện tượng tự nhiên, giải thích quá trình hình thành, vận dộng và phát triển của vũ trụ. Bên trong lớp vỏ thần thoại và các quan niệm, cách giải thích có vẻ đơn giản, lại là một cách nhìn biện chứng về sự phát triển của vũ trụ từng bước từ thấp dến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ chưa hoàn thiện đến hoàn thiện. Chất keo kết dính mọi hiện tượng và thúc đẩy sự vân hành, phát triển của vũ trụ qua hình ảnh các thần trong bốn gia hộ là Eros – vị thần Tình yêu – có the hiểu là lực vũ trụ nội sinh, là quy luật liên kết vũ trụ, quy luật vận động và phát triển của vật chất. Sự ra đời của các gia hệ thần, của bản thân các thần không mang tính chất ngẫu nhiên mà mang tính quy luật. Với sự nhận thức như vây, con người Hi Lạp tin vào bản thân nhiều hơn. Trong vũ trụ bao la này, con người không cô độc, con người sống trong sự che chở đùm bọc của các thần và được nuôi dưỡng trong thế giới của Eros.
Eros mang một chiếc cung với hai bao tên: một bao dựng những mũi lên dệt tình yêu và một bao tên để phá đi tình yêu, tức là mang sức mạnh tác thành và huỷ diệt. Còn trong thần thoại Ân Độ, vị thần tình yêu tên là Kama, vị thần này sử dụng một vũ khí rất đặc trưng của xứ sở Ân Độ. Thần Kama dùng một cánh cung bằng mía – dây cung bằng dàn ong mật – mũi tên bằng hoa xoài kết lại, vũ khí đó là tinh hoa của Đất, của Trời. Như vậy, bên cạnh con người, bao giờ cũng có thần thánh. Thần thánh dạy cho con người biết cái hay cái đẹp, dạy cho con người hướng thiện.
Người Hi Lạp trong suốt chặng đường lịch sử của mình dã xây dựng nhiều dền thờ miếu mạo không ngoài việc tôn vinh các thần và nuôi dưỡng niềm tin vào cuộc sống. Thế giới thần linh mà họ thiết lập năm trên dính Olimpus quanh năm mây phu và luôn luôn chói ngời ánh sáng. Thế giới đó không cách xa con người trần thế. Điều này cũng giống như thắng địa Linh Thứu tại núi Linh Sơn nơi Phật tổ tu hành hay là Bổng Lai ngoài biển khơi, nơi tu hành của thế giới Tiên, Phật trong quan niệm phương Đông. Điều đó có nghĩa là sự sáng tạo ra thế giới các thần là ước mơ vươn tới cái thiện cái mĩ trong quá trình tự hoàn thiện mình của con người. Thế giới trong quan niệm của người Hi Lạp cổ đại là luôn luôn vận động.
Điều này được ghi nhận qua sự gia tăng không ngừng số lượng các vị thần cũng như các chức năng mà các vị thần đảm nhiệm. Mỗi vị thần ra đời, một trọng trách mới mà vị thần đó đảm nhiệm thể hiện một phạm vi hiểu biết được mở ra, giới hạn hiểu biết và nhận thức của con người được mở rộng. Do đó thần thoại về các gia hệ thần gắn với năng lực khám phá giải thích của người Hi Lạp về thế giới tự nhiên xung quanh và về bản thân xã hội mà con người là thành viên. Từ đó, thế giới đối với người Hi Lạp là giải thích được, là nhận thức được. Điều đó cũng có nghĩa là thế giới trong đó con người sống là cải tạo được theo ý muốn của con người để phục vụ cho con người. Loại thần thoại này không làm con người bé di, không làm cho con người phải run rẩy sợ hãi mà trái lại nó chắp cánh cho con người vươn lên làm chủ tự nhiên. Thế giới của các thần cũng là thế giới của ước mơ và khát vọng hướng về chân, thiện, mĩ.
Đăng ký:
Bài đăng (Atom)